Animalien sexu Ugalketa
Ugalketa Funtzioak hiru fase ditu eta animali espezie guztietan desberdinak dira gauza askotan, hauek dira hiru faseak:
-Gordeiaketa: Aukeraketa eta erakarpen prozesu bat da beste izaki batekin erlazio sexual bat izateko. Oso garrantzitsua da gordeiaketa bikote bat aurkitzeko eta ugalketa emateko. Gorteiatzen dutenak gehienetan arrak izaten dira eta emeak ezaugarri batzuk ikusi behar dituzte arretan ugalketa emateko. Gordeiaketa espezie bereko animalietan ematen da bakarrik eta oso konplexua izaten da akatsak ez izateko eta bideragarriak ez diren izakiak sortzeko, hau da, ugaldu ezin dutenak. Gordeiaketa oso luzea, zehatza eta intimoa izan daiteke kasu batzuetan, eta hau gertatzen da espezie monogamotan, hau da, bere espezieko izaki bakar batekin ugaltzen direla bakoitzean. Gordeiaketa asteak iraun ditzake. Askotan Gordeiaketa arriskutsua izan daiteke arrentzat, adibidez, mantisa edo eskorpioia askotan arra jaten du ugalketa bitartean edo ondoren.
-Ernalkuntza: Ez da beti gametoen bateratzea baina kasu gehienetan ematen da. Ernalkuntza espermatozoide eta obuluaren bateratzea da eta honela gurasoen kromosomak izateaz gain, hauen ezaugarriak heredatuko dituzte. Sortutako zelula prozesu batetik pasatuko da, enbriogenesisa, hau da, enbrioi edo zigotoaren garapena.Non ematen den kokalekuaren arabera bi motatakoak daude:
-Barne-ernalkuntza: animaliaren barnean gertatzen da, eta emearen barruan izango da sexu desberdineko espezieetan.
-Kanpo-ernalkuntza: espermatozoidea eta obulua animaliaren kanpoan elkartzen dira, eta honetarako, ur asko edo leku oso heze bat behar da espermatozoidea obuluarengana iristeko.
Ernalkuntzaren erantzuna zigotoa edo arrautza da.
-Garapena: Enbriogenesisa edo garapena enbrioia izaki bizidun berri batean bihurtzeko eta garatzeko prozesua da. Enbriogenesisa atal hauek ditu:
-Gordeiaketa: Aukeraketa eta erakarpen prozesu bat da beste izaki batekin erlazio sexual bat izateko. Oso garrantzitsua da gordeiaketa bikote bat aurkitzeko eta ugalketa emateko. Gorteiatzen dutenak gehienetan arrak izaten dira eta emeak ezaugarri batzuk ikusi behar dituzte arretan ugalketa emateko. Gordeiaketa espezie bereko animalietan ematen da bakarrik eta oso konplexua izaten da akatsak ez izateko eta bideragarriak ez diren izakiak sortzeko, hau da, ugaldu ezin dutenak. Gordeiaketa oso luzea, zehatza eta intimoa izan daiteke kasu batzuetan, eta hau gertatzen da espezie monogamotan, hau da, bere espezieko izaki bakar batekin ugaltzen direla bakoitzean. Gordeiaketa asteak iraun ditzake. Askotan Gordeiaketa arriskutsua izan daiteke arrentzat, adibidez, mantisa edo eskorpioia askotan arra jaten du ugalketa bitartean edo ondoren.
-Ernalkuntza: Ez da beti gametoen bateratzea baina kasu gehienetan ematen da. Ernalkuntza espermatozoide eta obuluaren bateratzea da eta honela gurasoen kromosomak izateaz gain, hauen ezaugarriak heredatuko dituzte. Sortutako zelula prozesu batetik pasatuko da, enbriogenesisa, hau da, enbrioi edo zigotoaren garapena.Non ematen den kokalekuaren arabera bi motatakoak daude:
-Barne-ernalkuntza: animaliaren barnean gertatzen da, eta emearen barruan izango da sexu desberdineko espezieetan.
-Kanpo-ernalkuntza: espermatozoidea eta obulua animaliaren kanpoan elkartzen dira, eta honetarako, ur asko edo leku oso heze bat behar da espermatozoidea obuluarengana iristeko.
Ernalkuntzaren erantzuna zigotoa edo arrautza da.
-Garapena: Enbriogenesisa edo garapena enbrioia izaki bizidun berri batean bihurtzeko eta garatzeko prozesua da. Enbriogenesisa atal hauek ditu:
Hau zigoto bat da.
1-Segmentazioa: zigotoa hainbat alditan banatzen da morula izeneko estruktura bat sortuz. Sortutako zelula berriak banatzearen bitartez blastomeroak deitzen dira.
Hau da morula bat blastomeroez osatuta.
Hau da morula bat blastomeroez osatuta.
2-Blastulazioa: Blastomeroak banatzen jarraitzen dute, baina kanpoaldera geruza zelular bakar bat sortuz, eta hau barnealdeko hutsune bat inguratuko du, blastozele izenekoa. Estruktura honi, blastula deritzo.
Hau blastula bat da, eta urdinez dagoena blastozelea da.
Hau blastula bat da, eta urdinez dagoena blastozelea da.
3-Gastrulazioa: Zelulak banatzen jarraitzen dira, eta estruktura berri bat sortzen da gastrula. Gastrula modu desberdinez sortzen da animali motaren arabera.
4-Organogenesisa: organoak eta ehunak sortuko diren fasea da eta animali guztietan desberdina da.
Garapena gertatzen den kokalekuaren arabera hiru animali mota daude:
-Obiparoak: animalia arrautza batean garatzen da.
-Obobiparoak: animalia arrautza baten barruan garatzen dira eta arrautza bere amaren barruan dago, baina, ez dago zuzenezko harremana.
-Bibiparoak: animalia bere amaren barruan garatzen da eta harreman zuzen eta intimoa dute.
Jaio ondoren garatzen jarraitzen da, postenbrionarioa deitzen dena eta bi modutakoa izan daiteke:
-Garapen zuzena: heldutasun sexuala lortzea aldaketa morfologiko gabe, handitzeaz aparte da.
-Garapen ez zuzena: esan nahi du, animali bat arrautza batetik ateratzea larba moduan eta heldutasun sexuala lortzeko morfologia aldaketak izatea, adibidez, metamorfosisa.
4-Organogenesisa: organoak eta ehunak sortuko diren fasea da eta animali guztietan desberdina da.
Garapena gertatzen den kokalekuaren arabera hiru animali mota daude:
-Obiparoak: animalia arrautza batean garatzen da.
-Obobiparoak: animalia arrautza baten barruan garatzen dira eta arrautza bere amaren barruan dago, baina, ez dago zuzenezko harremana.
-Bibiparoak: animalia bere amaren barruan garatzen da eta harreman zuzen eta intimoa dute.
Jaio ondoren garatzen jarraitzen da, postenbrionarioa deitzen dena eta bi modutakoa izan daiteke:
-Garapen zuzena: heldutasun sexuala lortzea aldaketa morfologiko gabe, handitzeaz aparte da.
-Garapen ez zuzena: esan nahi du, animali bat arrautza batetik ateratzea larba moduan eta heldutasun sexuala lortzeko morfologia aldaketak izatea, adibidez, metamorfosisa.
Sexu Ugalketaren adibideak:
Txantxiku arrunta
Txatxiku arrunt arra kantu baten bidez emeak erakartzen ditu . Emeak bere espezie bereko kantu batengana joango da.
Ernalkuntza lurrean gertatzen da, kanpo ernalkuntzaren bidez. Arra emearen gainean jartzen da amplexo izeneko besarkada moduko bat eginez. Honela, emea estimulatu eta arrautzak botatzen ditu eta bitartean arrak espermaz estaltzen ditu. Gero, arrautzak arraren atzeko hanketan gelditzen dira pegatuta hilabete baten inguruan eta gero uretan askatzen ditu.
Ernalkuntza lurrean gertatzen da, kanpo ernalkuntzaren bidez. Arra emearen gainean jartzen da amplexo izeneko besarkada moduko bat eginez. Honela, emea estimulatu eta arrautzak botatzen ditu eta bitartean arrak espermaz estaltzen ditu. Gero, arrautzak arraren atzeko hanketan gelditzen dira pegatuta hilabete baten inguruan eta gero uretan askatzen ditu.
Garapena ez zuzena da. Arrautzetik ateratzean enbrioia zapaburu forma du, brankiekin oraindik eta gero desagertzen zaizkio. Ondoren, atzeko hankak agertzen zaizkio eta gero aurrekoak. Azkenik, isatsa desagertzen zaio erabat eta metamorfosia bukatzen du izaki heldu bat izanez.
Mantis erligiosoa
Gordeiaketan Mantis Erligiosoa da gordeiatzen duena. Feromona batzuk askatzen ditu eta arra erakartzen du. Arrak feromonak horiek usaintzean emearengana joaten da.
Ernalkuntza landareetan gertatzen da gehienetan. Arra emearengana doa eta antenak elkarrekin jartzen dituzte. Gero, arra bere genitalak emearenean sartzen du, hau da, barne ernalkuntza, eta espermatoforoa askatzen duen bitartean emea bere burua jaten du. Arra beste garun bat duenez jarraitu egiten du bukatu arte.
Ernalkuntza landareetan gertatzen da gehienetan. Arra emearengana doa eta antenak elkarrekin jartzen dituzte. Gero, arra bere genitalak emearenean sartzen du, hau da, barne ernalkuntza, eta espermatoforoa askatzen duen bitartean emea bere burua jaten du. Arra beste garun bat duenez jarraitu egiten du bukatu arte.
Garapena zuzena da eta arrautzetik mantis erligiosoak garatuta ateratzen dira. Gutxi batzuk bizitzen dira, gehienak beraien artean jaten direlako, jaiotza tasa asko gutxituz.